Απικο
Μαλάγρα: Συνταγές, Λάθη και Εξειδίκευση
Αφορμή για να γραφτεί αυτό το άρθρο είναι μια παρατήρηση από αγώνα εγγλέζικου που έγινε σε γνωστό λιμάνι ψαρότοπο στους περισσότερους αγωνιζόμενους. Ενώ πολλοί συμμετέχοντες σε προηγούμενες επισκέψεις τους στο ίδιο ακριβώς σημείο είχαν πραγματοποιήσει αξιόλογες ψαριές, την ημέρα του αγώνα τα ψάρια ήταν λιγοστά. Η αιτία; Προφανώς η μεγάλη ποσότητα μαλάγρας που έπεσε στο σημείο από όλους τους συμμετέχοντες.
Μπορεί να μην ήταν μόνο αυτό και να έπαιξαν και άλλοι παράγοντες καθοριστικό ρόλο, όμως η μεγάλη ποσότητα μαλάγρας σίγουρα συνέβαλε σε αυτό. Εύλογο είναι λοιπόν να προσπαθήσουμε να δούμε πια είναι η σωστή ποσότητα μαλάγρας που πρέπει κάθε φορά να χρησιμοποιούμε στο ψάρεμά μας και πια η πλέον κατάλληλη «συνταγή».
Σκοπός της μαλάγρας
Ο σκοπός της μαλάγρας είναι πρώτα από όλα να συγκεντρώσει τα ψάρια από μια ευρύτερη περιοχή σε συγκεκριμένο σημείο. Αφού το καταφέρει αυτό προσπαθεί να ανοίξει την όρεξη των ψαριών και αφού τα εθίσει σε συγκεκριμένη ουσία και οσμή να τα σπρώξει στη συνέχεια να γευτούν το δόλωμά μας.
Λάθη
Μεγάλη ποσότητα: Από τα πιο συνηθισμένα λάθη που κάνει συνήθως ο ψαράς είναι να ρίχνει στη θάλασσα μεγαλύτερη ποσότητα από αυτήν που χρειάζεται για να μαζέψει τα ψάρια. Πιστεύει ότι όσο πιο πολύ μαλαγρώσει το σημείο που ψαρεύει τόσο περισσότερα ψάρια θα πιάσει. Κάτι το οποίο αποδεικνύεται στη συνέχεια λανθασμένο αφού τα ψάρια χορταίνουν με τη μαλάγρα και δύσκολα θα τσιμπήσουν στη συνέχεια στα δολώματα μας.
Μικρή ποσότητα: Το άλλο άκρο. Εδώ ο ψαράς για να μην ταΐσει και χορτάσει τα ψάρια ρίχνει πολύ μικρή ποσότητα μαλάγρας στο σημείο ψαρέματος με αποτέλεσμα και να μην μαζεύει όλα τα ψάρια που θα μπορούσε να συγκεντρώσει αλλά και να μην τα εθίζει σε συγκεκριμένη ουσία και δόλωμα.
Μη υπολογισμό ρεμάτων: Δεν είναι λίγες οι φορές που ο ψαράς δεν μετρά ή δεν υπολογίζει το ρέμα που υπάρχει σε μια περιοχή. Έτσι ρίχνει τη μαλάγρα στο σημείο όπου στη συνέχεια θα ρίξει και την αρματωσιά του. Αργότερα όμως όταν διαπιστώσει ότι δεν παίρνει τσιμπιές και η αρματωσιά του μετακομίζει προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση ίσως καταλάβει ότι και η μαλάγρα του πήγε προς τα εκεί παρασύροντας και τα ψάρια της περιοχής μαζί της.
Λανθασμένα υλικά: Αυτό που επιθυμούμε από τη μαλάγρα δεν είναι μόνο να μαζέψει τα ψάρια της περιοχής κοντά μας αλλά και να τα ωθήσει να φάνε το δόλωμά μας. Το τελευταίο είναι κάτι που το αμελούν πολλοί φίλοι στην κατασκευή της μαλάγρας και τοποθετούν υλικά διαφορετικά από αυτό που είναι το δόλωμά τους. Το αποτέλεσμα είναι να μαζεύονται τα ψάρια στο σημείο ψαρέματος, να τρώνε τη μαλάγρα μας αλλά να μην πλησιάζουν καθόλου το δόλωμά μας αφού δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με τα υλικά της μαλάγρας μας.
Λανθασμένη συνταγή: Τα ψάρια που αναζητάμε βρίσκονται συνήθως σε κάποιο συγκεκριμένο βάθος. Άλλα ψάρια θα συναντήσουμε στον αφρό, άλλα στα μεσόνερα κι άλλα στο βυθό. Η μαλάγρα μας ανάλογα με τα ψάρια που απευθυνόμαστε πρέπει να παραμένει και στο ανάλογο βάθος κάτι που το καθορίζουν τόσο τα υλικά από τα οποία αποτελείται όσο και από την αναλογία και πρόσμιξή τους. Η συνταγή αυτή είναι διαφορετική για κάθε είδος ψαριών κάτι που δεν ακολουθείται από όλους τους ψαράδες αφού πολλοί είναι εφησυχασμένοι σε μια συγκεκριμένη συνταγή την οποία χρησιμοποιούν σε κάθε τους ψάρεμα.
Τρόπος μαλαγρώματος: Όσο καλά κατασκευασμένη και αν είναι μια μαλάγρα αν δεν πέσει με το σωστό τρόπο στον τόπο ψαρέματος δεν αποδίδει. Οι καιρικές συνθήκες, ο τρόπος ψαρέματος και τα ψάρια που αναζητούμε είναι αυτά που θα μας υποδείξουν και τον τρόπο μαλαγρώματος. Δυστυχώς ελάχιστοι είναι οι ψαράδες που τα υπολογίζουν όλα αυτά όταν μαλαγρώνουν έναν τόπο.
Εξειδίκευση στο ψάρεμα και τα ψάρια
Επειδή πολλοί είναι οι φίλοι που μας ζητάνε να εξειδικεύουμε αυτά που παρουσιάζουμε, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε κι εδώ μια εξειδίκευση όσο αφορά τη μαλάγρα μας σε σχέση με τα ψάρια που αναζητούμε και τον τρόπο ψαρέματός μας. Ότι πούμε στη συνέχεια να ξέρετε ότι είναι μια κατεύθυνση που εμείς ακολουθούμε στα προσωπικά μας ψαρέματα και αυτά που αποδίδουν τα μέγιστα τόσο σε εμάς όσο και στους φίλους μας. Στο χέρι σας είναι όλα αυτά να τα προσαρμόσετε κατάλληλα και στο προσωπικό σας ψάρεμα ώστε να καταφέρετε να αποδίδουν όσο το δυνατόν καλύτερα.
Σαργοί στα βράχια με απίκο
Επειδή εδώ τα ψάρια είναι διάσπαρτα σε μια μεγάλη περιοχή και πρέπει να τα μαζέψουμε σε συγκεκριμένο σημείο θα χρειαστούμε μεγάλη ποσότητα μαλάγρας που καλό είναι να την κατασκευάσουμε μόνοι μας. Το δόλωμα που θα χρησιμοποιήσουμε είναι αυτό που θα μας οδηγήσει στη σωστή συνταγή.
Ψάρεμα με φιλέτο σαρδέλας: Ο πιο απλός τρόπος είναι να πάρουμε μια ποσότητα σαρδέλας(1-2 κιλά) διαφορετική από αυτήν που προορίζεται για δόλωμα και να την πολτοποιήσουμε σε ένα κουβά. Στη συνέχεια θα προσθέσουμε άμμο θαλάσσης την οποία θα ανακατέψουμε καλά μαζί με τις λιωμένες σαρδέλες ώστε να γίνει ένα όσο το δυνατόν πιο ομοιογενές μείγμα. Στην αρχή του ψαρέματος θα ρίξουμε το μισό από αυτό το μείγμα στο νερό και στη συνέχεια ανά διαστήματα, συνήθως όταν δεν παίρνουμε τσιμπιές, θα ρίχνουμε από μια μικρή ποσότητα στο νερό ή στα βράχια, ανάλογα με τις υπάρχουσες καιρικές συνθήκες.
Σε περίπτωση που δεν μπορούμε να ασχοληθούμε με την κατασκευή της συγκεκριμένης μαλάγρας αναγκαστικά θα πάμε στις έτοιμες μαλάγρες του εμπορίου όπου θα επιλέξουμε μια μεγάλη συσκευασία γεύσης σαρδέλας.
Ψάρεμα με ζυμάρι: Εδώ η μαλάγρα μας είναι παρόμοια με αυτήν που θα χρησιμοποιήσουμε όταν ψαρεύουμε με φιλέτο σαρδέλας με τη μόνη διαφορά ότι θα προσθέσουμε στα υλικά και μια φραντζόλα βρεγμένο και τριμμένο ψωμί που θα ανακατευτεί καλά με τα άλλα δυο συστατικά. Ο τρόπος μαλαγρώματος ο ίδιος. Το μόνο που θέλει κάποια ιδιαίτερη προσοχή είναι αν το βάθος είναι μεγάλο θα πρέπει τη μαλάγρα να την πλάθουμε σε μπάλες ώστε αυτή να κατεβαίνει καλύτερα στο βυθό.
Ψωμί και Άμμος
Πρόκειται για δυο συστατικά τα οποία αν τα προσθέσουμε στη μαλάγρα μας τους δίνουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Το βρεγμένο και θρυμματισμένο ψωμί σκορπάει τη μαλάγρα από την επιφάνεια μαζεύοντας τα αφρόψαρα ενώ κατεβαίνει αργά προς το βυθό. Αντίθετα η άμμος κατεβαίνει γρήγορα προς το βυθό μαλαγρώνοντας την περιοχή χαμηλά.
Ο ψαράς ανάλογα με το βάθος και τα ψάρια που αναζητεί προσθέτει ψωμί βρεγμένο ή άμμο ή και τα δυο μαζί σε αναλογία που την καθορίζει επί τόπου κάθε φορά. Για παράδειγμα στους σαργούς θα προσθέσει άμμο, στα μελανούρια ψωμί ενώ αν θέλει να συνδυάσει και σαργούς αλλά και μελανούρια θα προσθέσει και άμμο αλλά και ψωμί.
Σαργοί με εγγλέζικο – μπολονέζ στο λιμάνι
Ψάρεμα συνήθως νυκτερινό που πραγματοποιείται σε λιμενοβραχίονες, εξωτερικό λιμανιών, δίπλα στο ντόκο όταν έχει βαθιά νερά. Η επιλογή του συγκεκριμένου σημείου ψαρέματος, δηλαδή που θα ρίχνουμε την αρματωσιά μας, είναι καλό να το ξέρουμε πριν να μαλαγρώσουμε. Αν το μέρος δεν μας είναι γνωστό και χρειαστεί να κάνουμε ανίχνευση βυθού για να καταλήξουμε στον τόπο, καλό αυτό είναι να γίνει πριν το μαλάγρωμα.
Εδώ η ποσότητα μαλάγρας είναι μικρή και μπορεί αυτή να είναι μια έτοιμη μαλάγρα του εμπορίου. Η μαλάγρα σε μορφή αλεύρου φαίνεται ότι ταιριάζει καλύτερα εδώ. Ένα κιλό είναι υπεραρκετό για να καλύψει το ψάρεμά μας. Από γεύσεις τόσο του τυριού όσο και αυτό της σαρδέλας κάνουν θαυμάσια. Της σαρδέλας θα την προτιμήσουμε όταν στα δολώματά μας παίζει και το φιλέτο σαρδέλας ενώ η γεύση τυριού όταν το δόλωμά μας είναι ζυμάρι που περιέχει τυρί. Στο ψάρεμα με μπικατίνι είναι κατάλληλες και οι δυο γεύσεις.
Σε ένα κουβαδάκι αδειάζουμε το μισό περίπου σακουλάκι και προσθέτουμε νερό, τόσο ώστε να γίνει η μαλάγρα μας όταν ζυμωθεί ένα συμπαγές μείγμα το οποίο μπορεί να κατασκευαστεί σε μικρές μπάλες σχήματος μεγάλου καρυδιού. Αν ψαρεύουμε με μπικατίνι τότε μέσα στη μαλάγρα θα προσθέσουμε και μια ποσότητα μπικατίνι (100 γραμμάρια στο μισό κιλό) που θα το ανακατέψουμε καλά με τη μαλάγρα μας.
Στην αρχή του ψαρέματος θα ρίξουμε 2-3 μπάλες μαλάγρας και στη συνέχεια αν χρειαστεί και δεν παίρνουμε τσιμπιές ή μας σταμάτησαν ξαφνικά και τις υπόλοιπες, αλλά πάντα μία μία και όχι όλες μαζί.
Μελανούρια με απίκο
Ψάρεμα το οποίο γίνεται στα βράχια. Εδώ διαλέγουμε μια εσοχή όπου έχουμε σκοπό να ψαρέψουμε τα ψάρια, σε σημείο όπου ο καιρός δημιουργεί αφρουδιά. Το βάθος δεν μας απασχολεί ιδιαίτερα.
Η μαλάγρα θα πρέπει να είναι άφθονη σε ποσότητα αφού θα χρειαστεί και αρκετή για να πέσει στην αρχή αλλά και στη συνέχεια ανά τακτά διαστήματα. Το κύριο συστατικό της θα είναι το ψωμί. Θα χρησιμοποιήσουμε δυο, τρεις ή και περισσότερες φραντζόλες ψωμιού τις οποίες βρέχουμε μέχρι να μουλιάσουν αρκετά. Στη συνέχεια τις τρίβουμε (θρυμματίζουμε) ώστε να δημιουργηθούν μικρά μικρά βρεγμένα ψιχουλάκια. Αυτό από μόνο του είναι αρκετό τις περισσότερες φορές. Αν θέλουμε μπορούμε να προσθέσουμε και κάποιες λιωμένες σαρδέλες (όταν ψαρεύουμε με φιλέτο σαρδέλας), τρίμα τυριού (όταν ψαρεύουμε με ζυμάρι που έχει συστατικό το τυρί), άμμο θαλάσσης (όταν τα νερά είναι ιδιαίτερα βαθιά), καθώς επίσης και ότι άλλο συστατικό κρίνουμε απαραίτητο. Όλα αυτά ανακατεύονται καλά ώστε να σκορπίσουν σε όλο το μείγμα.
Στην αρχή του ψαρέματος ρίχνουμε μια μεγάλη ποσότητα μαλάγρας και στη συνέχεια ανά τακτά διαστήματα και από λίγο, συνήθως με ένα κουτάλι της σούπας. Μαλάγρωμα θα χρειαστεί ακόμη και όταν βγάζουμε ψάρια γιατί τα άλλα τρομάζουν με το ανέβασμα και θέλουμε να τα διατηρήσουμε όσο μπορούμε (το κοπάδι) περισσότερο κοντά μας. Αυτό που έχουμε εδώ κατά νου είναι ότι όσο ψαρεύουμε χρειαζόμαστε και μαλάγρα. Όταν τελειώσει η μαλάγρα τελειώνει και το ψάρεμά μας.
Μελανούρια με εγγλέζικο
Εδώ αυτό που θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην κατασκευή της μαλάγρας μας είναι το είδος δολώματος που θα χρησιμοποιήσουμε. Το βρεγμένο και τριμμένο ψωμί θα το χρειαστούμε στην αρχή του ψαρέματος και του αρχικού μαλαγρώματος ενώ στη συνέχεια αν ψαρεύουμε με μπικατίνι με μια σφεντόνα θα ρίχνουμε ανά τακτά διαστήματα στο νερό μπικατίνι. Αν ψαρεύουμε με ζυμάρι το βρεγμένο ψωμί είναι αρκετό ενώ στη χρησιμοποίηση φιλέτου ψαριού μπορούμε μαζί με το ψωμί να ρίχνουμε στο νερό τη ραχοκοκαλιά και το κεφάλι του ψαριού, κομμένα με ένα ψαλιδάκι, σε πολύ μικρά κομματάκια. Το βρεγμένο ψωμί χρησιμοποιείται και στα υπόλοιπα δολώματα όπως ακροβάτης, γαρίδα (εδώ μπορούμε να ρίξουμε επιπλέον τα φλούδια της γαρίδας και τα κεφάλια), φαραώ κ.α.
Η μαλάγρα θα πέφτει πάντα στο σημείο ψαρέματος και προς το μέρος μας ώστε να συγκρατήσουμε τα ψάρια κοντά και να μην τα αφήσουμε να ανοιχτούν. Σε περίπτωση που τα πιο πάνω υλικά δεν μας είναι εύκολο να τα εφοδιαστούμε τότε αρκετά καλή δουλειά κάνουν και οι μαλάγρες σε μορφή αλεύρων όπου εδώ αυτή με γεύση τυριού είναι η πλέον κατάλληλη.
Κεφάλους με απίκο στο βράχο
Το βρεγμένο και τριμμένο ψωμί είναι η καλύτερη μαλάγρα για τον εκτός λιμανιού κέφαλο. Μάλιστα στην αρχή του ψαρέματος για να διαπιστώσουμε αν υπάρχουν στην περιοχή κέφαλοι μπορούμε να ρίξουμε κομματάκια ψωμιού στεγνά και να παρακολουθήσουμε τι θα τα πλησιάσει. Οι κέφαλοι αν υπάρχουν στην περιοχή γρήγορα θα κάνουν την εμφάνισή τους όπου και θα εξαφανίσουν το ψωμί. Αν αυτό συμβεί τότε με ένα μαλάγρωμα με βρεγμένο και τριμμένο ψωμί στον τόπο ψαρέματος θα τους φέρουμε στα αγκίστρια μας.
Εδώ δεν χρειάζεται πολύ μαλάγρα. Αν έχουμε διαπιστώσει ότι τα ψάρια κυκλοφορούν τριγύρω τότε και το δόλωμά μας που φεύγει από το αγκίστρι είναι αρκετό. Οι κέφαλοι αργά ή γρήγορα θα έρθουν και θα τσιμπήσουν.
Κεφάλους με απίκο σε λιμάνι
Εδώ τα πράγματα είναι διαφορετικά από ότι στο βράχο. Τα ψάρια υπάρχουν στο λιμάνι οπότε δεν χρειάζεται να τα μαζέψουμε από πολύ μακριά. Μάλιστα εδώ δεν τρώνε στην επιφάνεια και το ψάρεμα είναι καθαρά μόνο βυθού υπόθεση. Αν υπάρχει σταθερό μέρος που επισκεπτόμαστε είτε εμείς είτε άλλοι ψαράδες τότε τα ψάρια το έχουν μάθει και δεν χρειάζεται καθόλου μαλάγρωμα. Αν δεν γνωρίζουμε τέτοιο σταθερό σημείο θα χρειαστούμε κάποια βυθιζόμενη μαλάγρα. Μια εύκολη κατασκευή είναι σαρδέλα (μισό με ένα κιλό) λιωμένη μαζί με άμμο ανακατωμένη ή αν δεν έχουμε τα υλικά τότε από τις έτοιμες μαλάγρες του εμπορίου θα χρειαστούμε μια του κιλού με γεύση σαρδέλας.
Τη μαλάγρα την ρίχνουμε όλη στην αρχή του ψαρέματος και όχι σταδιακά.
Κεφάλους με μπολονέζ – εγγλέζικο στο βράχο
Για βασική μαλάγρα θα χρησιμοποιήσουμε το βρεγμένο ψωμί ενώ αν χρησιμοποιήσουμε για δόλωμα μπικατίνι, μετά το αρχικό μαλάγρωμα με τα ψωμιά για να συγκεντρώσουμε τα ψάρια, θα πάμε σε μαλάγρωμα με σκέτο μπικατίνι για να εθίσουμε τα ψάρια σε αυτό.
Κεφάλους με εγγλέζικο-μπολονέζ στο λιμάνι
Εδώ θα χρειαστούμε ένα σακουλάκι με μαλάγρα εμπορίου σε μορφή αλεύρου που μπορεί να έχει γεύση τυριού ή σαρδέλας. Από αυτήν θα χρησιμοποιήσουμε περίπου το ένα τρίτο της ποσότητας όπου μαζί με νερό θα φτιάξουμε δυο τρεις μπάλες που θα τις ρίξουμε στον τόπο με το που φθάσουμε, για να δράσουνε μέχρι να ετοιμάσουμε τον εξοπλισμό μας.
Σε περίπτωση χρησιμοποίησης μπικατίνι για δόλωμα θα προσθέσουμε μια χούφτα από αυτό μέσα στην μαλάγρα. Μπορούμε να σκορπίσουμε και λίγο σκέτο στην περιοχή ψαρέματος τόσο στην αρχή του ψαρέματος όσο και στη συνέχεια αν τα ψάρια δεν μας τσιμπούν.
Ψάρεμα κυνηγόψαρων (γοφάρια, λίτσες, κυνηγοί, μανάλια κ.α.)
Ψάρεμα που γίνεται τις περισσότερες φορές με ζωντανό δόλωμα κι ελάχιστες με νωπό. Με τη μαλάγρα αυτό που επιθυμούμε είναι να φέρουμε τα μικρόψαρα στην περιοχή μας όπου αυτά με τη σειρά τους θα φέρουν κοντά και τους διώκτες τους.
Μια από τις πιο εύχρηστες μαλάγρες είναι το βρεγμένο και θρυμματισμένο ψωμί σε μεγάλη έκταση ή ακόμη και μικρά κομματάκια στεγνό ψωμί. Εναλλακτική πρόταση είναι διάφορα ψάρια, με προτίμηση σαρδέλα ή σαυρίδι, τα οποία με κάποιο βάρος τα συμπιέζουμε και τα πετάμε στο νερό ενώ πολύ καλή δουλειά για συγκέντρωση μικρόψαρων κάνει και το μπικατίνι.